Czterdzieści lat temu, 17 IX 1945r. otwarto na Żuławach "pierwszą kuźnię wiedzy", którą jest Szkoła Podstawowa nr1 w Nowym Dworze Gdańskim. Fakt ten budzi dumę nie tylko Grona Pedagogicznego, wszystkich jej pracowników, ale także uczącej się tutaj obecnie młodzieży szkolnej. Zapełniają się pierwsze karty bogatej księgi: "Szkolnej kroniki". A było to tak: Dnia 27.08.1945r. przystąpiono do zorganizowania tutejszej Publicznej Szkoły Powszechnej. Budynek szkoły był w okropnym stanie, zniszczony i zanieczyszczony na skutek działań wojennych. Przeprowadzono niezbędny remont, urządzono tymczasowe dwie klasy, a na dziedzińcu szkoły powiewała już dumnie chorągiew polska, ogłaszając, że dziatwa polska będzie mogła uczęszczać do szkoły polskiej na prastarych ziemiach żuławskich. Dnia 17.09.1945 roku nastąpiło uroczyste poświęcenie i otwarcie "Publicznej Szkoły Powszechnej , która liczyła 22 uczniów". Pierwszą nauczycielką i pierwszą kierowniczką szkoły była kol. Jadwiga Kujawowa. Do współpracy z nią przystąpiła w dniu 5 października 1945 roku nauczycielka Stanisława Krzewicka. W październiku zawiązało się Koło Rodzicielskie, które stanęło do aktywnej współpracy ze szkołą. "Pod koniec roku szkolnego 1945/46 wzrasta liczba uczniów z 22 do 99, co jest dowodem systematycznego zaludniania się naszej zalanej miejscowości". Liczba uczniów, klas i nauczycieli wzrasta z roku na rok. Zmieniają się także kierownicy szkoły, do 1972r. było ich jedenastu. Tę zaszczytną i bardzo odpowiedzialną funkcję pełnili: kol. Jadwiga Kujawowa, kol. Jan Hornik, kol. Kazimierz Peglau, kol. Adolf Wojtyszko, kol. mgr Władysław Prądzyński, kol. Mirosław Górecki, kol. Henryka Brzostowska, kol. Teresa Krasuska, kol. Henryk Słonina, kol. Stanisława Antonkiewicz i kol. Edmunt Korcz. Powstają organizacje młodzieżowe, szkolne koła zainteresowań, świetlica i biblioteka szkolna oraz Dom Kultury. Uczniowie mogą korzystać z dożywiania i kulturalnie spędzać wolny czas. 01.09.1948r. w naszym mieście inauguracja roku szkolnego ma charakter szczególnie poważny. Dotychczasowa Szkoła Podstawowa przekształciła się w jedenastolatkę- średnią Szkołę Ogólnokształcącą. Tak było do 1955r., w którym utworzono siedmioletnią Szkołę Podstawową nr1 i czteroletnie Liceum Ogólnokształcące. W 1962 roku otwarto Szkołę Podstawową nr 2, natomiast 21 listopada 1972 roku Zbiorczą Szkołę Podstawową nr 3. W roku 1984/85 powstaje szkoła podstawowa nr 5 przy LO, aby odciążyć naszą szkołę, składającą się z niewielu izb lekcyjnych, z nadmiaru uczniów i 16 oddziałów. W roku 1966 następuje reorganizacja siedmioklasowej szkoły podstawowej na ośmioklasową, powstają także klasy sportowe, a w roku 1972 kierowników szkół mianuje się dyrektorami. Pierwszym dyrektorem Szkoły Podstawowej nr 1 został kol. Edmund Korcz, pełniący przedtem funkcję z-cy kierownika. To właśnie on przez 18 lat kierował owocnie i nienagannie pracą naszej placówki oświatowo-wychowawczej. Żegnaliśmy Go uroczyście w 1984 roku, gdy odchodził na zasłużoną emeryturę, a już w sierpniu tegoż roku pożegnaliśmy Go na zawsze. Jego zastępcą była kol. mgr Hanna Koszelak. W latach 1971-1984 (po odejściu kol. H. Koszelak z naszej szkoły) funkcję zastępcy dyrektora pełniła kol. Krystyna Płatek, która od 1984/85 została zastępcą dyrektora Szkoły Podstawowej nr 5 w Zespole Szkół nr 2. W roku szkolnym 1984/85 funkcję dyrektora szkoły pełniła kol. Maria Kamińska, a jej zastępcą była kol. mgr Lidia Mytych, obecnie pełniąca funkcję dyrektora szkoły, a jej zastępcą była kol. Regina Kroczka. W roku szkolnym 1985/86 pracę w naszej szkole podjęli młodzi nauczyciele: kol. Małgorzata Kołsut (nauczycielka nauczania początkowego) i kol. Jarosław Dutko (nauczyciel języka polskiego). Następują również zmiany w świetlicy szkolnej, funkcję kierownika pełni kol. Maria Jachimczyk, a z dożywiania korzystają nie tylko nasi uczniowie, ale i ze Szkoły nr 5 i LO. Nowa dyrekcja szkoły rozpoczęła swoją działalność bardzo pracowicie. Wspólnie z Gronem Pedagogicznym przygotowano uroczyste obchody 40-lecia naszej szkoły, które odbyły się w dniu 17 października 1985r. Informację o naszej uroczystości zamieścił nawet "Głos Wybrzeża" (28.10.1985). Ukazała się notatka następującej treści: "Kilka miesięcy po wyzwoleniu Żuław, w Nowym Dworze Gdańskim założona została Szkoła Podstawowa nr1. Byli i obecni pracownicy, młodzież i licznie przybyli goście spotkali się z tej okazji w miejscowym Domu Kultury. Najbardziej zasłużeni pedagodzy- jak informuje zastępca naczelnika miasta i gminy inż. S.Bobrowicz- udekorowani zostali Medalami 40-lecia Polski Ludowej, honorowymi odznaczeniami "Za zasługi dla woj. elbląskiego" oraz otrzymały dyplomy i nagrody". Wśród wielu życzeń na uwagę zasługuje deklaracja Banku Spółdzielczego przekazania w przyszłym roku 100 tys. zł na sztandar dla szkoły. Jubileusz uczczono okolicznościowym programem artystycznym oraz rozrywkami sportowymi. W czerwcu 1987 roku nowodworska "jedynka" ma otrzymać sztandar. W tym celu ukonstytuował się komitet organizacyjny. Nasze osiągnięcia, uzyskiwane mimo trudnych warunków pracy, obrazowały bogate, ciekawe i estetyczne urządzone wystawy: -plastyczna w sali nr 3 -najładniejszych zeszytów przedmiotowych w sali nr 11 -poetycka twórczość uczniów w sali nr 12 -bukiety kwiatów w sali nr 13 -zajęć praktyczno-technicznych w sali nr 14 -puchary, medale sportowe i "Kroniki szkolne" w auli szkoły. Na uroczystość zaproszono ponad dwieście osób ? nauczycieli pracujących w naszej szkole, przedstawicieli Komitetu Rodzicielskiego, władz polityczno-administracyjno-oświatowych i zakładów pracy oraz rodziców. Zaproszeni goście licznie uczestniczyli w uroczystej akademii przygotowanej przez kol. mgr Teresę Osijewską i kol. mgr Janinę Heimowską. Obchody 40-lecia prowadziła dyrektor szkoły mgr Lidia Mytych, która w swoim ciekawym, obszernym przemówieniu przedstawiła historię i bogate tradycje naszej szkoły. Na akademii odznaczono i nagrodzono kilku nauczycieli i pracowników personelu szkolnego. Goście zwiedzali zorganizowane w szkole wystawy, a potem w auli szkoły, gdzie zorganizowano skromny, ale smaczny poczęstunek (dzięki pomocy zakładów pracy), wspominali własną pracę w murach "Jedynki". W zorganizowaniu święta szkoły pomagały następujące zakłady pracy: zakład opiekuńczy szkoły ? RDP, POM, PSS, GS, Mleczarnia, Klub"Żuławy", Bank Spółdzielczy, Ruch, Zakład Zieleni, Ośrodek Kultury Miasta i Gminy, PBRoL, PZU, PGKiM oraz Komitet Rodzicielski i Rodzice. Spośród przedstawicieli nowodworskich zakładów pracy, władz polityczno-administracyjnych i rodziców uczniów wybrano członków Komitetu Organizacyjnego obchodów 40-lecia Szkoły Podstawowej nr 1. Wykonano wiele pomocy naukowych i prac społecznych użytecznych na rzecz szkoły. Świetnie udała się impreza w odświętnie udekorowanej najstarszej szkole na Żuławach. Barwny korowód młodzieży szkolnej, zaproszeni goście i nauczyciele, przeszli ulicami miasta na stację PKP przed tablicę pamiątkową, gdzie złożono wiązanki kwiatów w hołdzie poległym kolejarzom w czasie II wojny światowej. Oficjalną część uroczystości obchodów 40-lecia szkoły zakończono odczytaniem przez uczennicę klasy VIIb Mirosławę Kucabę "Apelu Pokoju".
